I. ĐẠI CƯƠNG

Ong vò vẽ của Việt Nam được định danh là Vespa affinis, có mặt ở nhiều tỉnh thành phía nam của nước ta.Độc tố của ong được tiêm trực tiếp bằng kim ở đuôi ong vào cơ thể. Ống tiêm mỗi lần khoảng 50 pg độc tố, và để lại kim trong da của nạn nhân, nhưng ong vò vẽ và ong bắp cày có thể rút kim ra và đốt nhiều lần liên tiếp.Độc tố của ong gồm:Các amine sinh học (histamin, 5 hydroxytryptamine và acetylcholine). Các men như ¡phospholipase A, hyaluronidase.Các peptide độc, các kinin, apamin, melitin và các hợp chất kháng viêm như các peptide phóng thích từ các hạt dưỡng bào bón (mast cell).

II. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG

Biểu hiện lâm sàng của ong đốt trước hết tùy thuộc vào loại ong và số lượng độc tố đó vào qua nốt đốt. Nạn nhân bị nhiêu nôt đôt lâm sàng càng nặng (thường trên 50 nốt). Kế đến phải kể đến cơ địa của nạn nhân có là cơ địa dị ứng hoặc không, với cơ địa dị ứng nhiều khi chỉ vài nốt đốt, những nạn nhân có thể bị nguy hiểm đến tính
mạng vì phản ứng phản vệ xảy ra.

Khi đốt ong thường gây ra những tác hại do độc tố (tác dụng gây độc của nọc ong) và do các phản ứng dị ứng (chủ yếu là phản ứng phản vệ qua trung gian IgE).Chuẩn đoán: dựa vào bệnh sử kết hợp với các triệu chứng lâm sàng tại chỗ hay toàn thân: :

Các phản ứng tại chỗ: sưng, phù nề tại vết đốt. Các triệu chứng toàn thân: có thể nhẹ như nổi mề đay, đỏ bừng mặt hay| nặng như biểu hiện của phản vệ với đau bụng, ói mửa, khò khè, thở rít, tắc nghẽn đường thở, khó thở thanh quản, choáng váng, tím tái và tụt huyết áp. Tử vong thường xảy ra do trụy tim mạch và suy hô hấp. cần chú ý đối với nhóm côn trùng cánh màng Hymenoptera như ong đốt choáng phản vệ có thể xảy ra muộn từ 38-72 giờ sau khi nạn nhân bị đốt.Các triệu chứng khác do độc tố của ong gây ra:

+ Lý giải cơ văn: xuất hiện rất sớm có thể chỉ vài giờ sau khi bị đốt, được phát hiện qua sự hiện diện của myoglobin trong nước tiểu, sự gia tăng các men CPK, LDH và CK-MB trong huyết thanh (trên bệnh nhân có điện tâm đồ bình thường).

+ Tán huyết: có sự hiện diện hẹmoglobine trong nước tiểu và Hct giảm nhanh (mà không có bằng chứng xuất huyết ờ nơi khác).

+ Suy thận cấp: bệnh nhân bị thiểu niệu hay vô niệu, BUN và creatinin huyết thanh tăng thường gặp trên bệnh nhân có trên 50 nốt đốt.

+ Suy gan: men gan AST, ALT tăng do hoại tử tế bào gan.

+ Rối loạn đông máu