I. ĐẠI CƯƠNG

Bệnh sốt rét là một bệnh phổ biến ở vùng rừng núi, trung du và ’một số vùng ven biển nước ta. Vùng sốt rét lưu hành ở Việt Nam chiếm hơn 50% diện tích của cả nước và có khoảng 35 triệu dân sinh

.Bệnh sốt rét lây truyền từ nguồn bệnh là người bệnh hoặc người lành mang ký sinh trùng sang người do muỗi Anopheles spp  đốt sốt rét cũng có thể lây truyền qua truyền máu hay qua nhau thai từ mẹ sang bào thai. Có thể phân loại bệnh sốt rét theo chủng loại I ký sinh trùng ,sốt rét:

Sốt rét do Plasmodium falciparum (chiếm 70%-80%).
Sốt rét do Plasmodium vivax (chiếm 20%-30%).
Sốt rét do Plasmodium malariae (chiếm 0%-l %).
Sốt rét do Plasmodium ovale (chưa phát hiện được ờ nước ta).

II.CHẨN ĐOÁN

Để chẩn đoán sốt rét phải căn cứ vào cả 3 yếu tố: lâm sàng, dịch tễ và xét nghiệm.

1. Lâm sàng

Chẩn đoán lâm sàng dựa vào cơn sốt rét: Cơn sốt rét điển hình kéo dài từ 8-12 giờ và thường tiến triển qua ba giai đoạn: rét run,nóng, vã mồ hôi. Bệnh nhân có thể có thiếu máu, vàng da nhẹ, lách và gan có thể to vừa phải, kết mạc sung huyết nhẹ. Không có dấu khu trú, không có biểu hiện của phát ban.

Bệnh cảnh lâm sàng của sốt rét thường dễ nhầm lẫn với các bệnh cảm cúm, sốt xuất huyết, thương hàn, viêm gan, viêm phổi, nhiễm trùng niệu, sốt do xoắn trùng…. Vì vậy cần thăm khám lâm sàng cẩn thận, toàn diện,chẩn đoán xác định cần dựa vào lâm sàng, xét nghiệm và các yếu tố dịch tễ để chẩn đoán phân biệt với các bệnh trên

2. Chẩn đoán về dịch tễ học

Cần đặc biệt quan tâm đến yếu tố dịch tễ học: bệnh nhân có tiền sử sống ờ vùng sốt rét lưu hành hoặc có giao lưu với vùng sốt rét ít nhất một tuần lễ trước khi có cơn sốt đầu tiên, ở nước ta cũng cần phải lưu ý đến những phương thức lây truyền bệnh sốt rét trực tiếp tuy ít nhưng không phải hiếm gặp trong giai đoạn hiện nay: truyền máu, tiêm chích ma túy…

3. Chẩn đoán xét nghiệm

Có vai trò quan trọng trong việc xác định chẩn đoán. Mặc dù hiện nay có nhiều phương pháp và kỹ thuật chẩn đoán phát hiện ký sinh trùng sốt rét như phương pháp QBC (quantitative buffy coat),DNA probe, kỹ thuật chẩn đoán miễn dịch với test nhanh chóng .Parasight F, ICT malaria p.f, Paracheck, phương pháp nhuộm Acridine orange… những phương pháp nhuộm Giemsa kinh điển vẫn là một phương pháp chuẩn phổ biến, hiệu quả, kinh tế và khả thi cho những vùng sốt rét lưu hành để chẩn đoán và phát hiện bệnh.

Phải xét nghiệm lam máu tìm ký sinh trùng sốt rét đặc biệt trong cơn sốt và phải xét nghiệm nhiều lần trong nhiều ngày liên tiếp để xác định chẩn đoán. Kết quả xét nghiệm phải được trả lời ngay trong thời gian sớm nhất (thường sau 30 phút-60 phút) để phục vụ cho điều trị. Nếu xét nghiệm lần đầu không tìm thấy ký sinh trùng sốt rét thì nên xét nghiệm lại nhiều lần, và cần đủ 100 vi trường trước khi kết luận âm tính.